Từ lâu, khí Nitric oxide (NO) đã được biết đến với vai trò quan trọng trong y tế, đặc biệt trong khám và điều trị bệnh. Nhiều quốc gia trên thế giới đã ứng dụng rộng rãi khí NO trong các liệu pháp y tế. Khí NO được sử dụng để điều trị bệnh tim mạch và hen suyễn, đặc biệt hiệu quả ở trẻ em. Trong bài viết này, Bảo Phương sẽ giới thiệu chi tiết về vai trò và lịch sử ứng dụng của khí NO trong y tế.
1. Sơ lược về khí NO
- Nitơ monoxide, hay còn gọi là Nitric oxide (công thức hóa học: NO) là chất khí không màu, không bền trong không khí vì bị oxy hóa ở nhiệt độ thường tạo ra nitơ dioxide là chất khí màu nâu đỏ.
- NO được tạo ra từ năng lượng sấm sét. Khi đó, không khí xung quanh khu vực sấm sét nóng đến hơn 2000°C. Nitơ và Oxy kết hợp với nhau tạo nên nitric oxide: N2 + O2 → 2NO.
2. Lịch sự ứng dụng của khí NO trong chữa và điều trị bệnh
- Năm 1980: vai trò của NO được chứng minh như một chất truyền tín hiệu trong hệ thống tim mạch đã mở ra hướng đi mới trong nghiên cứu y học.
- Năm 1990: khí NO được tiếp tục nghiên cứu và công nhận là một chất quan trọng trong điều trị bệnh lý tim mạch.
- Năm 1998, nghiên cứu về NO đã được trao giải Nobel khoa học với công trình nghiên cứu về sự ảnh hưởng và vai trò của NO trong việc điều hòa sự giãn nở và sự co hẹp mạch máu.
- Năm 2000: Ứng dụng của NO mở rộng sang các lĩnh vực khác như điều trị bệnh hen suyễn và các bệnh lý hô hấp khác. Các thiết bị y tế cung cấp NO trực tiếp vào phổi bệnh nhân được phát triển và sử dụng rộng rãi.
- Ngày Nay: Khí NO tiếp tục được nghiên cứu và ứng dụng trong nhiều lĩnh vực y tế, từ điều trị nhiễm trùng đến hỗ trợ phẫu thuật và ghép tạng.
3. Vai trò của khí NO trong lĩnh vực y tế
3.1. Khí NO trong điều trị tim mạch
- Khí NO được sinh ra từ enzym trong cơ thể, có tác dụng trong giãn nở mạch máu đưa khí oxy và các chất dinh dưỡng đi đến các tế bào cơ và từng phần của cơ thể. Giúp cơ bắp chắc vững, tăng tính bền, chuyển hóa năng lượng ổn định.
Nitric oxide (NO) đóng vai trò vô cùng quan trọng trong sự vận hành của hệ tim mạch. Với những đặc tính sinh học độc đáo, NO giúp điều hòa nhiều quá trình thiết yếu, đảm bảo hệ tim mạch hoạt động hiệu quả và ổn định. Dưới đây là một số vai trò chính của NO trong hệ tim mạch:
- Giãn mạch máu
- Ngăn ngừa hình thành cục máu đông
- Bảo vệ thành mạch máu
- Điều hào nhịp tim
- Hỗ trợ sự phục hồi sau cơn đau tim
Việc hiểu rõ vai trò của NO không chỉ giúp cải thiện các phương pháp điều trị mà còn mở ra nhiều cơ hội nghiên cứu mới trong lĩnh vực y học tim mạch.
3.2. Vai trò của khí NO đói với bệnh hen
Một vai trò của Khí NO nữa là làm chất dẫn truyền thông tin trong và giữa các tế bào. Có nhiều vai trò sinh lý quan trọng đối với cơ thể về đường hô hấp. Dưới đây là các cách mà NO ảnh hưởng đến bệnh hen và hỗ trợ trong quá trình điều trị:
- Mở rộng đường hô hấp: giãn cơ trơn phế quản
- Chống và giảm phản ứng viêm
- Cải thiện chức năng của phổi, tăng cường trao đổi khí
- Kiểm soát và giảm co thắt phế quản
- Đánh dâu tình trạng hen
Khí Nitric oxide (NO) đóng vai trò thiết yếu trong việc điều trị và quản lý bệnh hen suyễn. Việc sử dụng NO trong chẩn đoán và điều trị bệnh hen mở ra nhiều triển vọng mới, giúp nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu biến chứng.
3.3. Khí NO trong hỗ trợ hô hấp cho bệnh nhân nhi
Khí NO có thể làm giãn mạch máu phổi và giảm kháng lực lên phổi để máu tươi được chuyển đến phổi. Điều này giúp phổi có thể trao đổi khí cải thiện hiệu quả tình trạng suy hô hấp ở bệnh nhi.
Khí NO được chỉ định sử dụng trong các trường hợp sau:
- Thai già tháng quá bị viêm phổi hít do cơ thể trẻ hít phải nước ối trong bụng mẹ.
- Các trẻ bị nhiễm trùng máu hay trường hợp bé có biến chứng cao huyết áp phổi/
- Trẻ sinh non do mổ chọn ngày hay gặp sự cố khi người mẹ chưa tới thời điểm chuyển dạ sinh. Trẻ bị suy hô hấp do phổi của bé vẫn chưa hoàn thiện.
- Dành cho trẻ bị thoát vị cơ hoành bẩm sinh và một số bé bị cao huyết áp phổi không rõ được nguyên nhân.
⇒ Hiệu quả thực tế của việc sử dụng khí NO trong điều trị bệnh đã được chứng minh tai BV nhi đồng 1, 2.
Như vậy qua bài viết, chúng ta có thể thấy khí Nitric oxide (NO) đã chứng tỏ vai trò quan trọng và không thể thiếu trong lĩnh vực y tế. Với khả năng giãn nở mạch máu, chống viêm, và cải thiện chức năng phổi.
